Nico-Jan van Dijk gedichten
Time present and time past
Are both perhaps present in time future,
T.S. Eliot.
Op zoek naar de verloren tijd
geven we ons over
aan een vreemdeling
die we eigenlijk niet goed kennen
en eigenlijk weten we niet eens
of hij wel bestaat
een onzichtbare breedtegraad
trekt de wereld over
en waar hij is geweest
daar heeft hij het leven
voorgoed veranderd
soms denk ik
dat dit het enige is
dat we herkennen
de woorden die verzwegen worden
de woorden die op een andere wijze zeggen
wat anders niemand zou horen
woorden die alleen gelaten worden
en wachten
totdat ze worden gevonden
is dat de reden
voor die zelfgekozen stilte
is dat de reden
voor die zichtbare leegte
we kennen de mensen niet
we weten niet wie ze zijn
ze lijken wel dichtbij
maar we moeten een grote afstand afleggen
voor we ze kunnen bereiken.
Een sfeer van onaantastbaarheid
omgeeft de tijd
wat geschreven is
dat is geschreven
en wat gebeurd is
dat is gebeurd
de tijd zal altijd de juiste afstand
in acht nemen
precies genoeg
om de hartslag niet te hoeven voelen
de tijd velt zijn oordeel
zonder dat ooit uit te spreken
de blik afgewend
om het verweer
niet aan te hoeven horen
als de mist
die iedere avond
de koude stad binnen sluipt
of als de stoom
die van het asfalt komt
wanneer de regen valt
na een zomerdag
zo bedekt de tijd iedere dag
de werkelijkheid
voor we die kunnen zien
voor we die kunnen leren kennen
maar aan het eind van de dag
heeft hij vriendschap gesloten
met al de elementen
die uiteindelijk
door zijn toedoen zullen verdwijnen.
Kleuren bestonden toen nog niet
niet in die tijd
niet in de haven
kleuren horen bij een ander tijdperk
en kwamen pas later
is dat de reden
dat de lucht altijd wat dreigend lijkt
en is dat de reden
dat het water
altijd donker en wachtend lijkt
een gevaar
waarvoor geen naam bestaat
de ondergrond
in nevel gehuld
de stoom van schepen
als een deken
over het water
havenarbeiders
met verweerde gezichten
de gezichten
van mannen uit die jaren
de lading sturend
duwend en kijkend
gespannen wachtend
op wat gaat komen
een sigaret
achteloos in een mondhoek
zo rookten mannen
in die jaren.
Maar het verleden weigert
om achter de horizon
te verdwijnen
kleine oude schepen
liggen nog steeds
in binnenhavens
van oude steden
te wachten
liggen zomaar te wachten
zonder zich te hoeven verantwoorden
voor hun slaperigheid
voor hun stil bestaan
dezelfde schepen zie ik altijd
op oude schilderijen
van havens en grachten
vroeger werd er geen aandacht
aan ze besteed
en misschien is dat nog steeds zo
maar als geen ander
hebben ze het vermogen
om de vorige eeuw
aanwezig te laten zijn
zij bewaren
de herinnering aan mensen
uit een voorgoed voorbije tijd
gewoon
door er alleen maar te zijn
gewoon door alleen maar te zwijgen.
Herinnering is het verleden
dat weigert
om achter de horizon te verdwijnen
de ondergrondse stad
wil de waarheid niet aanhoren
en houdt de illusie van onsterfelijkheid
gevangen in echo 's
zonder ophouden
herinnering is de dunne lijn
die we vandaag maar
aandacht zullen noemen
en waarmee we ons lot
hebben verbonden
met een willekeurige plaats
uit het verleden
herinnering laat een gebied voortbestaan
waar mensen altijd naar mogen terugkeren
zwijgen is geen afwezigheid
maar de reis gaat verder
onder water
ondergronds
we zullen allebei overleven
of allebei verloren gaan
zo dun is de lijn
naar het verleden
zo dun is de lijn
naar ons eigen bestaan.
oude binnenvaartschepen
in oude havens
meer is er niet
meer is ook niet nodig
om de eeuwen te doorstaan.
We leven in twee werelden
en we weten het
we kijken vaak achterom
om te zien of de geschiedenis
ons misschien zal achterhalen
komt de geschiedenis dichterbij
of wordt de afstand juist groter
willen we het verleden
wel echt leren kennen
of moeten we erkennen
dat er een grens is gesteld
aan onze kennis
moeten we erkennen
dat er soms niets anders overblijft
dan de innerlijke grens
van ons eigen oordeel
als de laatste maatstaf
die je ook dwingt
om een keus te maken
om een stap naar voren te doen
als in een droom
op een leeg plein
in een verzengende hitte
voor de ogen
van een zwijgend publiek
de grens
die lijkt te wachten
is ook de grens
die je weer los zal laten
de grens is de vraag
waarop je geen antwoord verwacht.
We leven in twee werelden
en wij weten het
maar als ze ergens
elkaar zouden kunnen raken
dan moet dat hier zijn
hier in de stad
waar het ruwe beton
van de muren van de huizen
altijd onder een dikke verflaag
zichtbaar blijft
de ruwe onderlaag van de stad
moet altijd voelbaar blijven
dit is de stad van regenachtige straten
glanzende straatstenen
en verroeste tramrails
dit is de taal die niemand zal dwingen
die niemand laat buigen
de erkenning ligt besloten
in een terloopse opmerking
in een terloopse vraag
een erkenning
die alleen
in het voorbijgaan
wordt gegeven
de grens
die weerstand biedt
is ook de grens
die je weer zal omarmen.
.
Wat mensen verbindt
Maar de zwaartekracht zal zich
op een dag toch aan de verbeelding
gewonnen moeten geven
de onzichtbare deken
wordt dan toch een keer weggetrokken
en dan blijkt
wordt niet meer herhaald
eenmaligheid
dat het begin
is het diepste geheim van het heelal
die nooit
niet de gedachte was
niet de overtuiging
een eenvoudige waarheid
wordt genoemd
misschien wel
om een andere
eenvoudige waarheid
te vermijden
uit eenzaamheid
is veel voorgekomen
het begin was een vraag
een gemis
het bewijs dat bleef
was een lange aarzeling
een afscheid
een herinnering
het bewijs dat bleef was het gemis zelf
met zoveel woorden
zal ook weer veel terugkeren
aan het eind zal blijken
dat niet de verklaring
en naar eenzaamheid
het kenmerk van alle waarheid
die eenvoud
die eenzaamheid
die harde aarde
ons verder bracht
of het onderzoek
maar de plaats
die we die erkenning
hebben gegeven
maar is dit niet
zonder de goedkeuring van anderen
zonder een vergeving vooraf
die tijd
die ruimte
en die aandacht
die ook kan voortbestaan
door de vraag
of er iemand zal zijn
om het aan te horen
heden en verleden
zijn beide ondeelbare momenten
die alleen even oplichten
wanneer ze worden aangeraakt.
alles dat zich niet laat leiden
dat die op een dag wordt ingelost.
Pas veel later
als we het denken
het wezen van een belofte is niet
hebben opgegeven
en zonder verwachting
achterom zien
niet als verlies of als nederlaag
maar gewoon
in een onbewaakt ogenblik
achterom zien
een gewoonte
die is overgebleven uit de jaren
die zoveel eerder kwamen
een gewoonte
die steeds op eigen kracht
is blijven voortleven
dan is er soms nog
een herinnering
een blik
een stem
een naam
een late herkenning
als de weerstand is verdwenen
als niets meer wordt verwacht
laat
maar niet te laat.
(Op zoek naar de verloren tijd). (Philip Roth in herinnering). (2018).
Nieuwe reacties
06.05 | 12:16
Wat een prachtig gedicht dat tot de verbeelding spreekt! Dank je wel voo...
23.04 | 07:04
Bedankt voor het sturen. Mooi gedicht..